ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ AΡΧΕΙΟΥ

• Νέες Επενδύσεις - Συγκριτικές Αναλύσεις

Το Συμβούλιο Ξένων Επενδυτών (FIC) της Βόρειας Μακεδονίας δημοσίευσε τη νέα αναθεωρημένη έκδοση της Λευκής Βίβλου για το επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας. Το FIC αναγνωρίζει ότι στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την πρώτη έκδοση (προ πενταετίας), η Βόρεια Μακεδονία έχει καταγράψει πρόοδο στους τομείς του κράτους δικαίου, της καταπολέμησης της διαφθοράς και της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης, καθώς και ότι η Κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της ένταξης της χώρας στους ευρωατλαντικούς θεσμούς, αναφέροντας μεταξύ άλλων και την επίλυση του ονοματολογικού. Επισημαίνει, ωστόσο, ότι το μεταρρυθμιστικό έργο στους προαναφερθέντες τομείς θα πρέπει να συνεχιστεί, καθώς υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Tα κυριότερα σημεία της έκθεσης αφορούν στα ακόλουθα:

(α) Παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα ιδιωτικού τομέα: Μετά από μία περίοδο στασιμότητας και ισχνής ανάπτυξης, η οικονομία της Βόρειας Μακεδονίας φαίνεται να κινείται προς υψηλότερους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ. Ωστόσο, η αναπτυξιακή δυναμική της χώρας παραμένει σχετικά περιορισμένη, λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας του ιδιωτικού τομέα. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η παροχή κινήτρων από το κράτος για την απασχόληση εργατικού δυναμικού χαμηλών προσόντων στις παραγωγικές εγκαταστάσεις ξένων εταιρειών στις τεχνολογικές και βιομηχανικές αναπτυξιακές ζώνες (ΤΒΑΖ) της χώρας έχει θετικές συνέπειες για τη μείωση της ανεργίας (η οποία ξεπερνά το 20%). Ωστόσο, δεν συμβάλλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του εγχώριου επιχειρείν, καθώς η συνεργασία των ξένων εταιρειών που έχουν επενδύσει στις ΤΒΑΖ, με τις επιχειρήσεις της Βόρειας Μακεδονίας (εκτός ΤΒΑΖ) εξακολουθεί να είναι μικρής έκτασης, με αποτέλεσμα η μεταφορά τεχνογνωσίας να είναι περιορισμένη.

Το μέσο επίπεδο κατάρτισης του εργατικού δυναμικού της χώρας παραμένει χαμηλό, ενώ μη παραγωγικές επιχειρήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν και να απασχολούν μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού, με αρνητικές συνέπειες για την παραγωγικότητα. Σύμφωνα με το FIC, η βελτίωση της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης του εργατικού δυναμικού θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας. Επιπλέον, όπως σημειώνεται, είναι σημαντικό οι κρατικές επιδοτήσεις για την προσέλκυση επενδύσεων στις ΤΒΑΖ να στοχεύουν όχι μόνον στην απασχόληση «φθηνού» εργατικού δυναμικού, αλλά και στην προώθηση της συνεργασίας μεταξύ ξένων και εγχώριων επιχειρήσεων.

(β) Υποδομές - διασυνδεσιμότητα: Η Βόρεια Μακεδονία υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου ως προς τις επενδύσεις σε υποδομές. Αυτό οφείλεται τόσο στην έλλειψη πόρων, όσο και στην απουσία ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου που να ρυθμίζει την ορθή επιλογή, υλοποίηση και παρακολούθηση δημοσίων έργων.

Η έκθεση υπογραμμίζει τη σημασία του λιμένος Θεσσαλονίκης για το εξωτερικό εμπόριο της Βόρειας Μακεδονίας και χαρακτηρίζει τη σιδηροδρομική σύνδεση Σκοπίων – Θεσσαλονίκης ως «μείζονος σημασίας» για την οικονομία και τις επιχειρήσεις της χώρας. Σημειώνει, ωστόσο, ότι η λειτουργία της αντιμετωπίζει δυσκολίες, αναφέροντας ως παράδειγμα την προσωρινή διακοπή της εμπορευματικής σιδηροδρομικής σύνδεσης, από τις αρχές Οκτωβρίου έως τις αρχές Νοεμβρίου 2018, λόγω καθίζησης της γέφυρας του ποταμού Crna Reka, πλησίον της πόλης Gradsko.

Ιδιαίτερη αναφορά πραγματοποιεί η Λευκή Βίβλος στο Διάδρομο VIII, σημειώνοντας ότι οι επενδύσεις στην κατασκευή των σχετικών οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών θα πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα για την οικονομική πολιτική της Κυβέρνησης.          

(γ) Παραφορολογικές επιβαρύνσεις: Οι υψηλές παραφορολογικές επιβαρύνσεις αποτελούν, σύμφωνα με το Συμβούλιο Ξένων Επενδυτών, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στην Βόρεια Μακεδονία. Βάσει των στοιχείων που επικαλείται το FIC, τα έσοδα του προϋπολογισμού από παραφορολογικές επιβαρύνσεις, το 2016, ανέρχονταν σε 251,5 εκ. ευρώ, ξεπερνώντας τα έσοδα του ίδιου έτους από τη φορολογία εισοδήματος (230 εκ. ευρώ). Όπως σημειώνεται, κατά το χρονικό διάστημα 2008-2016, θεσπίστηκαν 84 νέες κατηγορίες παραφορολογικών επιβαρύνσεων, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερής ο κεντρικός έλεγχος από το Υπουργείο Οικονομικών.

(δ) Διαφθορά και άτυπη οικονομία: Η έκθεση σημειώνει ότι παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί την τελευταία πενταετία, εξακολουθεί να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στους εν λόγω τομείς. Όπως τονίζεται, η Βόρεια Μακεδονία υποχώρησε, το 2017, στην 107^η θέση της παγκόσμιας κατάταξης (180 χωρών), βάσει του δείκτη αντίληψης διαφθοράς, από την 66^η, το 2015 (το 2018 ανέβηκε στην 93^η θέση). Το Συμβούλιο Ξένων Επενδυτών καλεί την Κυβέρνηση να επιβεβαιώσει την πολιτική της βούληση για πάταξη της διαφθοράς και επισημαίνει την ανάγκη περαιτέρω βελτίωσης των επιδόσεων της δημόσιας διοίκησης και της δικαιοσύνης στην καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος.

Όσον αφορά στην άτυπη οικονομία, η Λευκή Βίβλος σημειώνει ότι το μέγεθός της εξακολουθεί να είναι υψηλό (υπολογίζεται ότι καλύπτει από 20% έως 40% της οικονομικής δραστηριότητας) και να αποτελεί εμπόδιο για την υγιή επιχειρηματική δραστηριότητα και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Η άτυπη απασχόληση κινείται πτωτικά, αλλά διατηρείται σε υψηλό επίπεδο (περίπου 18% της συνολικής απασχόλησης).        

ε) Ηλεκτρονικές υπηρεσίες - ψηφιοποίηση: Μέχρι στιγμής δεν έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος προς την κατεύθυνση της ψηφιοποίησης της οικονομίας της Βόρειας Μακεδονίας. Ειδικότερα, η εξαγγελθείσα από την Κυβέρνηση ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης είναι, σύμφωνα με την έκθεση, μία από τις βασικές διαδικασίες για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς της και τη μείωση της διαφθοράς.