ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ AΡΧΕΙΟΥ

• Οικονομική Πολιτική--Άλλο

Στις 28 - 30 Νοεμβρίου τ.έ. πραγματοποιήθηκε στη Λεμεσό, υπό την αιγίδα του κ/ Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας το Διεθνές Ενεργειακό Συνέδριο και Έκθεση «EMC 2023 – Eastern Mediterranean Conference & Exhibition». Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες συναντήσεις για ενεργειακά θέματα και τις εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με μεγάλη συμμετοχή επιστημόνων και εκπροσώπων φορέων και εταιρειών του κλάδου. Το πρόγραμμα του Συνεδρίου βρίσκεται στον ιστότοπο : https://emc-cyprus.com/strategic-conference. Στο πλαίσιο του EMC 2023 το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, το οποίο συμμετέχει ως επίσημος εταίρος, διοργάνωσε υβριδική εκδήλωση επιχειρηματικών συναντήσεων, με τη στήριξη του Enterprise Europe Network Κύπρου, η οποία είχε στόχο να φέρει σε επικοινωνία επιχειρήσεις από την Κύπρο και το εξωτερικό. Η συμμετοχή κυπριακών και ξένων επιχειρήσεων ξεπέρασε κάθε προσδοκία, καθώς περισσότερες από 24 κυπριακές και 36 ξένες επιχειρήσεις από 15 χώρες πραγματοποίησαν περισσότερες από 70 διμερείς συναντήσεις σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν κοινό έδαφος για εμπορικές, τεχνολογικές και ερευνητικές συνεργασίες. Πλήρης κατάλογος των εκθετριών εταιρειών βρίσκεται στον ιστότοπο : https://emc-cyprus.com/exhibitors.

Από τις εισηγήσεις και τις ομιλίες της 1^η ημέρας του Συνεδρίου αναφέρουμε τα ακόλουθα :

        1. Στον χαιρετισμό-ομιλία του ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας κ. Γ. Παπαναστασίου :

• έδωσε έμφαση στις συνεργασίες ως την πλέον ενδεδειγμένη οδό για την ανάπτυξη των πόρων φυσικού αερίου (ΦΑ) της περιοχής. Επεσήμανε ότι καθώς η ενεργειακή μετάβαση δίνει έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι εταιρείες ενέργειας αναζητούν ταχύτερες αποδόσεις των επενδύσεών τους και πραγματοποιούν ανάλογες επενδύσεις. Πρόσθεσε ακόμα ότι «σήμερα με τη μικρότερη διάρκεια ζωής του φυσικού αερίου, λόγω των στόχων για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καταλαβαίνουμε ότι οι επενδυτές προσανατολίζονται όλο και περισσότερο στην ανάπτυξη των συνεργασιών»,
• παρουσίασε το σχέδιο «Gas to Power», ένα κυπριακό σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει δράσεις, που διαμορφώνουν το ενεργειακό μείγμα της Κύπρου. Σύμφωνα με τον κ. Υπουργό το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) θα εισαχθεί για την παραγωγή ενέργειας για την εγχώρια αγορά, μέσω της Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ), ενώ η Κύπρος θα αυξήσει την ανανεώσιμη ενέργεια, η οποία θα μπορούσε να εξαχθεί, μέσω του EuroAsia Interconnector, που συνδέει Κύπρο, Ελλάδα και Ισραήλ.
• σχετικά με τις ανακαλύψεις φυσικού αερίου στην Κύπρο, είπε ότι πέραν της επιλογής της μεταφοράς του στην Αίγυπτο, παραμένουν στο τραπέζι επιλογές, όπως η εισαγωγή στην Κύπρο και η υγροποίηση και εξαγωγή, μέσω μικρών μονάδων υγροποιημένου φυσικού αερίου.

         2. Η Πρόεδρος της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ) κα Τ. Ονουφρίου, η οποία συμβουλεύει την κυβέρνηση σε θέματα φυσικού αερίου δήλωσε στην έναρξη του Συνεδρίου ότι η Κύπρος έχει εκτιμώμενα αποθέματα 15 τρισ. κυβικών ποδών σε πέντε ανακαλύψεις φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της. Περιγράφοντας αναλυτικά την ανάπτυξη του φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, η κ. Ονουφρίου είπε ότι τέσσερις ανακαλύψεις, δηλαδή η Καλυψώ, ο Κρόνος και ο Δίας, όλες στο τεμάχιο 6, και ο Γλαύκος στο τεμάχιο 10 βρίσκονται στη διαδικασία αξιολόγησης, ενώ η Αφροδίτη στο τεμάχιο 12 βρίσκεται στο στάδιο «select», δηλαδή στη διαδικασία επιλογής τρόπου εμπορικής αξιοποίησης. Τόνισε δε ότι «η ποιότητα της λήψης αποφάσεων στα στάδια της αξιολόγησης και της επιλογής είναι υψίστης σημασίας και το Υπουργείο Ενέργειας με την υποστήριξη της Εταιρείας Υδρογονανθράκων έχει κρίσιμο ρόλο στην κατανόηση, τη διαμόρφωση και την υποστήριξη των αποφάσεων των επενδυτών σε αυτά τα κρίσιμα στάδια».

         3. Από την πλευρά της, η Βοηθός Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ στο Γραφείο Ενέργειας κα Κίμπερλι Χάριγκτον δήλωσε ότι «παρά τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, οι ΗΠΑ παραμένουν σταθερά προσηλωμένες στην περιφερειακή συνεργασία, ιδίως στον τομέα της ενέργειας». Ανέδειξε πρωτοβουλίες, όπως ο διάλογος 3+1 μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου με τις ΗΠΑ, καθώς και το Φόρουμ για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF). Τόνισε ότι η ενεργειακή σύμπραξη και η περιφερειακή ενεργειακή ολοκλήρωση είναι το κλειδί για βιώσιμο ενεργειακό μέλλον και η Ανατολική Μεσόγειος το ενσαρκώνει σε μεγαλύτερο βαθμό από οποιαδήποτε άλλη περιοχή», προσθέτοντας επίσης ότι έχει σημειωθεί τεράστια πρόοδος την τελευταία δεκαετία και ότι προσβλέπει σε ακόμα μεγαλύτερα βήματα. Αναφερόμενη στην Κύπρο, είπε ότι η ανάπτυξη των φυσικών πόρων του νησιού θα ωφελήσει τόσο την Κύπρο όσο και την ευρύτερη περιοχή, υπογραμμίζοντας ότι «θεμελιώδης στόχος των ΗΠΑ είναι η ενεργειακή ασφάλεια και η συνεργασία στην περιοχή».

          4. Ο κ. Wissam Chbat, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και πρώην Πρόεδρος της Αρχής Πετρελαίου του Λιβάνου, δήλωσε ότι ελπίζει όχι μόνο στην ανακάλυψη αποθεμάτων φυσικού αερίου (ΦΑ) στον Λίβανο, αλλά και στην ανακάλυψη αποθεμάτων, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν εμπορικά. Σημειώνοντας ότι ο Λίβανος έχει πολύ καλές σχέσεις με την Κύπρο και την Αίγυπτο, ο κ. Chbat εκτιμά ότι η Αίγυπτος διαθέτει τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται, ώστε να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο για την Ανατολική Μεσόγειο.

Κοινή συνισταμένη στα πάνελ συζητήσεων, που ολοκλήρωσαν τις εργασίες της 1^ης ημέρας και στα οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι των ENI Cyprus (Luca Dragonetti), Chevron (Kristian Svendsen), Exxonmobil (Β. Θεοδοσίου), Total Energies (Samuel Husy), Energean (Κ. Νικολάου) και Shell (Roel Maas) ήταν η άποψη ότι η Κύπρος συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις, ώστε να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε όλα τα υπό εξέλιξη ενεργειακά projects στην Ανατολική Μεσόγειο,    

Τη 2^η ημέρα του Συνεδρίου από τις σχετικές εισηγήσεις συγκρατούνται τα ακόλουθα :

1. Η Πρόεδρος της Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ) κα Τ. Ονούφριου σημείωσε ότι:

• υφίσταται ισχυρό ενδιαφέρον στην περιοχή για αγωγούς πετρελαίου, φυσικού αερίου (ΦΑ) και υδρογόνου, έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS - CO2), τεχνολογίες υποθαλάσσιας επεξεργασίας εξαγομένων υδρογονανθράκων (διαχωρισμός, συμπίεση), ψηφιοποιήσεις έργων (digitalization) και τεχνολογίες υπεράκτιων μονάδων παράγωγής ενέργειας (ΑΠΕ),
• παρουσίασε έναν οδικό χάρτη για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου υπεράκτιου οικοσυστήματος ενέργειας στην Κύπρο καθώς και τα βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα πλάνα της ΕΥΚ, με στόχο να καταστεί η Κύπρος βασικός παίκτης σε βιώσιμες και ανταγωνιστικές ενεργειακές λύσεις,
• η Κύπρος εισέρχεται στην εποχή του Φυσικού Αερίου (ΦΑ) : τα επόμενα πέντε χρόνια η ΕΥΚ θα επικεντρωθεί στην προώθηση έργων έρευνας και ανάπτυξης ΦΑ, ενώ θα αξιολογήσει τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις υπό το πρίσμα της συνεχιζόμενης ενεργειακής μετάβασης, μεσοπρόθεσμα (έως και σε δέκα χρόνια από τώρα). Η ΕΥΚ σχεδιάζει βιώσιμη και ανταγωνιστική υπεράκτια παραγωγή ΦΑ, με δεδομένο ότι τα αρχικά πιλοτικά έργα θα χρησιμεύσουν ως βάση δοκιμών για υπεράκτιες εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ μακροπρόθεσμα (ορίζοντα δεκαετίας) σχεδιάζει τη δημιουργία ενός υπεράκτιου ολοκληρωμένου ενεργειακού οικοσυστήματος, με συνδυασμό συμβατικών και βιώσιμων υδρογονανθράκων, υπεράκτιων έργων αιολικής και ηλιακής ενέργειας, διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας, εφαρμογών αποθήκευσης CO2 και πρωτοβουλιών για το υδρογόνο,
• η Κύπρος έκανε βήματα για να επανεξετάσει τις δικές της δυνατότητες για υπεράκτια αποθήκευση ΑΠΕ και υπεράκτια αποθήκευση CO2 και έχει συμμετάσχει στις αρχικές μελέτες και στη συλλογή δεδομένων, ενώ οι σχεδιασμοί για αποθήκευση CO2 περιλαμβάνουν συνεργασία με διάφορα κυβερνητικά τμήματα και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Σχετικά με πιθανές τοποθεσίες υπεράκτιων αιολικών πάρκων οι αρχικές μελέτες έχουν προσδιορίσει τον κόλπο της Επισκοπής ως μια πολλά υποσχόμενη τοποθεσία,
• παράλληλα, τόνισε την ενεργό δέσμευση της ΕΥΚ σε διάφορα έργα, που στοχεύουν στην υποστήριξη της ανάπτυξης και εφαρμογής τεχνολογιών, που θα βοηθήσουν την Κύπρο να προχωρήσει προς ένα αποτελεσματικό ενεργειακό οικοσύστημα με όλα τα στοιχεία του να λειτουργούν με ολοκληρωμένο και ωφέλιμο τρόπο για τη χώρα, ενώ αναμένει ότι ο ρόλος της τεχνολογίας θα έχει σημαντικό και ευνοϊκό αντίκτυπο στην ανάπτυξη βιώσιμων υπεράκτιων και θαλάσσιων ενεργειακών υποδομών.

2. Ο Γενικός Δ/ντής της Δημόσιας Εταιρείας Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) κ. Μ. Μενελάου, σημείωσε ότι:

• το όραμα της εταιρείας είναι η υλοποίηση του κ/ στόχου για περιβαλλοντικά βιώσιμη και οικονομικά συμφέρουσα ανάπτυξη, μέσω της προμήθειας LNG και ΦΑ, έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την προώθηση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού,
• παρουσίασε βίντεο που έδειχνε την πρόοδο, που έγινε στον χώρο του Βασιλικού καθώς και τη μετατροπή της πλωτής μονάδας LNG «ΕΤΥΦΑ Προμηθέας», η οποία έχει ολοκληρωθεί κατά 98% και βρίσκεται ακόμα σε ναυπηγείο στη Σαγκάη και αναμένεται να καταπλεύσει στην Κύπρο τους επόμενους μήνες,

3. Ο κ. Fabrizio Botta, επικεφαλής Εμπορικός Διευθυντής της Saipem (πρόκειται για σημαντική ιταλική εταιρία στα ενεργειακά έργα) σημείωσε ότι το σχέδιο της Κύπρου να γίνει ενεργειακός κόμβος και να συμμετάσχει σε πραγματικά έργα είναι ενδιαφέρον και δίνει περισσότερη δύναμη σε διεθνείς και τοπικές εταιρείες, όπως η SAIPEM να αναζητήσουν νέες ευκαιρίες στη χώρα για την υλοποίηση των σχεδιασμών τους. Αφετέρου, η κα Giovanna Villari, Δ/ντρια Πράσινων Λύσεων της Saipem αναφέρθηκε στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες, που διαθέτει η εταιρεία, με έμφαση τις τεχνολογίες υδρογόνου, μερικές εκ των οποίων αναπτύσσονται στο πλαίσιο των Βιομηχανικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος – IPCEI,

4. Ο κ. Roberto Ferraro, Υπεύθυνος των CCUS Τεχνολογιών της Eni (πρόκειται για μεθόδους γεωλογικής δέσμευσης υπόγειας αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα) παρουσίασε μία εικόνα των έργων αποθήκευσης του CO2 στην Ευρώπη (ιδίως στο ΗΒ, τη Γαλλία και την Ιταλία), έργα τα οποία, συνήθως αναπτύσσονται σε πρώην εξαντλημένα πηγάδια πετρελαίου ή ΦΑ και κοντά σε βιομηχανικές περιοχές,

5. Εκ μέρους της ελληνικής εταιρείας Environmental Protection Engineering EPE ο κ. Ι. Πολυχρονόπουλος παρουσίασε τις δράσεις και τις δυνατότητες της εν λόγω εταιρείας στην αντιμετώπιση πετρελαιοκηλίδων και τις δυνατότητες της εταιρίας να προσφέρει λύσεις (όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο),

6. Η κα Α. Σαρδή, υπεύθυνη χώρας για την Ελλάδα (Country Manager and Managing Director) της Energean Oil & Gas (εταιρείας, που παράγει αυτήν τη στιγμή 200.000 βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου ημερησίως, εκ των οποίων το 85% ΦΑ, επεσήμανε ότι ο Πρίνος (με 5 εκ. τόνους CO2 κατ΄ έτος) αποτελεί μία από τις τρεις υπάρχουσες γεωλογικές δομές στη Μεσόγειο, που μπορούν να αξιοποιηθούν για αποθήκευση CO2. Οι άλλες δύο είναι το Ravenna project, στις εκβολές του ποταμού Πάδου στην Αδριατική και το τρίτο αφορά το project PYCASSO Bourbon στη ΝΔ Γαλλία, που καλύπτει και τη ΒΑ Ισπανία. Επίσης αναφέρθηκε σε πρόσφατη τοποθέτηση της κας Κάντρι Σίμσον, Επιτρόπου Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε Συνέδριο στη Βόρειο Δανία, η οποία τόνισε την ανάγκη εταιρειών, που μπορεί να υλοποιήσουν έργα CCS («we need CCS and we want winners-project promoters to act       fast and realize projects»), ενώ χρειάζεται ένα σύνολο προϋποθέσεων για να στηριχθεί το έργο από την Ελλάδα. Καταλήγοντας τόνισε ότι στόχος της Energean είναι να συμπεριληφθεί στους νικητές (among the winners).

Την 3^η ημέρα του Συνεδρίου από τις σχετικές εισηγήσεις συγκρατούνται τα ακόλουθα :

     1. Στελέχη τριών ηγετικών στον τομέα τους κυπριακών εταιριών (βλ. πρόγραμμα)

• παρουσίασαν τις δραστηριότητές τους (project presentations), συναφείς με τον ενεργειακό τομέα (all related industries), όπως παροχή υπηρεσιών (η Κύπρος αποτελεί, ήδη, κόμβο παροχής υπηρεσιών) και όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο, κατασκευές, ενεργειακές και μηχανολογικές, μεταφορά, συντήρηση κ.α. (Στην κατασκευή προβλήτα φόρτωσης ΦΑ - jetty συμμετέχει και η ελληνική εταιρεία Spanopoulos),
• σημείωσαν, στο πλαίσιο σχετικής συζήτησης (panel discussion), ότι το κ/ επιχειρείν είναι σε θέση να καλύψει μεγάλο μέρος της τεχνικής ικανότητας, που απαιτείται για την εκμετάλλευση ΦΑ σε βαθέα ύδατα καθώς και την προοπτική, η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Κύπρου να βοηθήσει την περαιτέρω ανάπτυξη του κ/ επιχειρείν και της τοπικής τεχνογνωσίας,
• ανέφεραν ότι η Κύπρος προβάλλει, πλέον ως κόμβος (hub) για το πετρέλαιο και το ΦΑ, υποσκελίζοντας τη Μάλτα, η οποία είχε έναν τέτοιο ρόλο, ενώ οι κ/ εταιρίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν αξιόλογους τοπικούς συνεταίρους των αλλοδαπών ενεργειακών εταιριών και επεσήμαναν την ανάγκη η Κύπρος να επενδύσει στην αναβάθμιση των υποδομών της (λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηροδρομικό δίκτυο – light rail).

2. Κορυφαία στελέχη των Βig Four (PWC, EY, Deloitte) και της Τράπεζας Κύπρου :

• παρουσίασαν τις δραστηριότητες τους στον τομέα των πράσινων επενδύσεων (project presentations) καθώς και τη μεθοδολογία χρηματοδότησης αυτών (Τράπεζα Κύπρου),
• επεσήμαναν, στο πλαίσιο ανοιχτής συζήτησης (panel discussion) ότι πλέον υφίστανται νέοι κανόνες στην πράσινη επιχειρηματικότητα (the game has new rules), ότι υπάρχει πλέον ένα τοπικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης για τα έτη 2021-2028 (το έχει συντάξει η Deloitte), με όλα τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά (έρευνα, συμμετοχή των εμπλεκομένων οικονομικο-κοινωνικών εταίρων, μετατροπή και διαφοροποίηση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, αύξηση της παραγωγής ΑΠΕ, αντιμετώπιση των προκλήσεων διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού κ.λπ.),
• αναφέρθηκαν στη σημασία συνομολόγησης Συμφωνιών Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (PPA Agreements) και της ύπαρξης σταθερών τιμών, που να συμβάλουν στην απόσβεση των επενδύσεων, στην ύπαρξη κινδύνων, που επηρεάζουν τη χρηματοδότηση, αλλά και την απόδοση των πράσινων επενδύσεων, την αξιοποίηση άμεσων και έμμεσων χρηματοδοτήσεων (local governments, innovation funds κ.λπ.) καθώς και σε κατηγορίες πράσινων επενδύσεων, που μπορούν να υλοποιηθούν τα επόμενα χρόνια (έργα απανθρακοποίησης, περιορισμού των εκπομπών αερίων, ανακύκλωσης, πράσινες λύσεις, ηλεκτροκίνηση των μεταφορών, αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, καθαρό υδρογόνο, παραγωγή καυσίμων από απορρίμματα, έξυπνες και πράσινες πόλεις, μετατροπή στερεών καυσίμων σε Φυσικό Αέριο, κ.ά.).

Τέλος, από πλευράς μας, επισημαίνουμε:

• την παρουσία ενός σημαντικού μέρους του κ/ επιχειρείν στον τομέα της ενέργειας καθώς και τη διάθεσή του να προβεί σε συνεργασίες, αξιοποιώντας τόσο τον εξελισσόμενο χαρακτήρα της κ/ οικονομίας ως Techisland όσο και την ακολουθούμενη και πετυχημένη πολιτική μετεγκαταστάσεως εταιρειών (headquartring),
• από αυτές τις συνεργασίες δεν πρέπει να απουσιάζουν οι επιχειρήσεις της Ελλάδας, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν τόσο προτιμησιακές πρακτικές (τοπικά cartells), που μπορεί να επηρεάσουν τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων, όσο και του χαρακτήρα του κ/ επιχειρείν, ο οποίος είναι εντάσεως (χρηματικού) κεφαλαίου (money intensive). Συνεπώς, προοπτικές ευρύτερης παρουσίας της Ελλάδος φαίνεται να έχει η δραστηριοποίηση εξωστρεφών ελληνικών επιχειρήσεων στην περιοχή, με συνεργασίες με τις τοπικές κυπριακές, ώστε ακόμη και αν απουσιάζει η ελληνική επιχειρηματικότητα από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην περιοχή να μην απουσιάζει από τις συναφείς με αυτούς (all related sectors) κλάδους.