ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ AΡΧΕΙΟΥ

• Οικονομική Πολιτική

Συνδιοργανώθηκε την Τετάρτη 13.12 τ.έ. το εν θέματι Συνέδριο στην Λευκωσία από τα Γραφεία των Επιτρόπων Ισότητας των Φύλων κας Τζόζη Χριστοδούλου και Περιβάλλοντος κας Μαρ. Παναγιώτου. (Πρόκειται για Αξιωματούχους, οι οποίες πλαισιώνουν τον ΠτΔ). Στο συνέδριο συμμετείχαν αξιωματούχοι Υπουργείων και Υφυπουργείων, εκπροσώπων κομμάτων, Αστυνομίας, Κοινωνίας των Πολιτών και άλλων οργανώσεων καθώς και Πρεσβειών. 

Σε πρόσφατη κοινή ανακοίνωσή τους οι δύο Επίτροποι αναφέρουν ότι σκοπός του Συνεδρίου :

• είναι ο δημιουργικός διάλογος, η ανταλλαγή απόψεων για πολιτικές και δράσεις, που έχουν ενσωματωθεί από πλευράς Πολιτείας ή ενδεχομένως θα πρέπει να ενσωματωθούν για την πρόληψη και αντιμετώπιση αρνητικών έμφυλων επιπτώσεων της κλιματικής και ενεργειακής κρίσης,
• η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γυναικών και των ανδρών γύρω από τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, την επίδραση της κρίσης αυτής στην εργασία και την καθημερινότητά τους, αλλά και την ενεργοποίησή τους για έμπρακτη συμμετοχή σε δράσεις και πρωτοβουλίες αντιμετώπισης του προβλήματος,
• η προώθηση της ισότιμης εκπροσώπησης των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων για το κλίμα, η χρηματοδότηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης γυναικών σε πράσινες και γαλάζιες θέσεις εργασίας, η προώθηση της πρόσβασης των γυναικών σε θέσεις εργασίας στα πράσινα και γαλάζια επαγγέλματα, η ενίσχυση της οικονομικής ασφάλειας των γυναικών, μέσω της ενδυνάμωσης και της κατάρτισης για την επαγγελματική ανέλιξη, η αύξηση της ευαισθητοποίησης και της κατανόησης της ισότητας των φύλων και της κλιματικής κρίσης,
• η ενημέρωση, η καταγραφή καλών πρακτικών και η άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στις γυναίκες.

Από τις ομιλίες και την επακολουθήσασα συζήτηση, συγκρατούνται τα ακόλουθα:

• Η κα Ευ. Ιωάννου ανέγνωσε τον χαιρετισμό του Υπουργού Γεωργίας, κ. Π. Ξενοφώντος (μπορεί να ανευρεθεί στον διαδικτυακό τόπο: https://moa.gov.cy/xairetismos-sto-synedrio-me-thema-klimatiki-kai-energeiaki-krisi-o-antiktipos-stin-isotita-ton-fylon-13-12-2023/) στον οποίον επεσήμαινονται ότι:
• κλιματική και ενεργειακή κρίση επιδρούν διαφορετικά στα δύο φύλα και μπορεί να επιδεινώσουν τις υφιστάμενες ανισότητες,
• σύμφωνα με έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας - ΠΟΥ, σχετικά με τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών σε 141 χώρες, πεθαίνουν, κατά μέσον όρο, περισσότερες γυναίκες παρά άνδρες, από φυσικές καταστροφές,
• η αναγκαστική μετανάστευση προστίθεται στις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (αυξάνει τον κίνδυνο σωματικής κακοποίησης γυναικών και κοριτσιών), ενώ δυσανάλογες συνέπειες προκύπτουν από τις φυσικές καταστροφές, την ξηρασία, αλλά και τη μείωση της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής (σύμφωνα με μελέτη των Ηνωμένων Εθνών, το 80% των ανθρώπων, που εκτοπίζονται από την κλιματική κρίση είναι γυναίκες και παιδιά),
• η εφαρμογή έμφυλων πολιτικών στα χρηματοπιστωτικά μέσα, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο καθώς και μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της προαγωγής της ισότητας των φύλων μπορεί να έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στις κοινότητες και στο περιβάλλον,
• η Ατζέντα 2030 και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ ενίσχυσαν τη σημασία συμμετοχής των γυναικών στην προσπάθεια εξάλειψης της φτώχειας, της προστασίας του πλανήτη και της απόλαυσης των αγαθών της ειρήνης και της ευημερίας μέχρι το 2030, ενώ και η Έκθεση Επιτήρησης, που εκπόνησε το Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη σχετικά με την πρόοδο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης χαρακτηρίζει την κλιματική αλλαγή και την έμφυλη ανισότητα «ως δύο από τα πλέον φλέγοντα ζητήματα του πλανήτη».
• Η Δρ. Μ. Παναγιώτου, Επίτροπος Περιβάλλοντος, ανέφερε, ότι:
• η έμφυλη ισότητα και η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να εφαρμόζονται οριζόντια, σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς,
• έχει ήδη καταγραφεί μετρήσιμα ο αντίκτυπος της κλιματικής και ενεργειακής κρίσης στην ισότητα των φύλων, ενώ οι επιπτώσεις εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους (από τον αυξημένο κίνδυνο για την υγεία, λόγω ασθενειών, που σχετίζονται με το κλίμα, μέχρι τα αυξημένα οικονομικά προβλήματα, ιδιαίτερα σε φτωχές ή αγροτικές περιοχές),
• οι γυναίκες σε πολλές κοινωνίες έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε πόρους και ευκαιρίες, γεγονός που έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ικανότητά τους να συμμετέχουν σε αποφάσεις, που επηρεάζουν το περιβάλλον,
• οι γυναίκες πρέπει να έχουν ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων, όπου καταρτίζονται οι πολιτικές και οι στρατηγικές, ώστε η άποψη, οι εμπειρίες και γνώσεις τους να συνδιαμορφώνουν τις στρατηγικές, που υιοθετούνται,
• Στον χαιρετισμό της, η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, κα Τζόζη Χριστοδούλου, σημείωσε ότι:
• για πρώτη φορά συζητείται σε δημόσιο διάλογο, το συγκεκριμένο θέμα, ενώ είναι αναγκαίο κάθε πολιτική και μέτρο, που λαμβάνεται να απευθύνεται και σε άντρες και σε γυναίκες,
• στη νέα «Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2024-26», περιλαμβάνεται μελέτη για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές της ενέργειας αλλά και δημιουργία προγραμμάτων χρηματο-οικονομικής και ψηφιακής εκπαίδευσης για τις γυναίκες της υπαίθρου,
• η Κύπρος έχει προχωρήσει, μαζί με άλλες χώρες, στην υπογραφή δέσμευσης για Δίκαιες Μεταβάσεις και Δράση για το Κλίμα, που να ανταποκρίνονται στην ισότητα των φύλων (Gender Responsive Just Transitions and Climate Action Partnership Pledge), με στόχο την προώθηση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων, αφού με αυτό τον τρόπο μπορούν οι δράσεις και οι πολιτικές να είναι έμφυλες.
• Η κύρια ομιλήτρια του Συνεδρίου, Dr. Salma Al-Nims, ανώτερη αξιωματούχος του ΟΗΕ (UN Senior Social Affairs Officer, Gender Equality, Gender Justice, Population and Inclusive Cluster, United Nations - Economic and Social Commission for Western Asia), η οποία κατάγεται από ελληνο-ορθόδοξη οικογένεια του Αμμάν της Ιορδανίας, επεσήμανε ότι:
• για να αντιμετωπίσουμε πραγματικά την κλιματική κρίση, είναι απαραίτητη η γνώση όσων βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και είναι πρωτοπόροι σε θέματα περιβάλλοντος, με λύσεις που θα προέλθουν από τη διεθνή συνεργασία για ένα βιώσιμο μέλλον για όλους,
• οι γυναίκες, οι αγρότες και οι γηγενείς κοινότητες ήταν οι πρώτοι ακτιβιστές για το περιβάλλον και ότι η τοπική γνώση και η σοφία των γυναικών είναι ζωτικής σημασίας για αποτελεσματικές και βιώσιμες περιβαλλοντικές λύσεις,
• οι συνέπειες της κλιματικής και της ενεργειακής κρίσης εντείνονται εξαιτίας των συγκρούσεων, με πιο πρόσφατη την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, όπου τα ΗΕ εκτιμούν, πως υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην περιοχή 50.000 έγκυες γυναίκες, από τις οποίες οι 5.522 αναμένεται να γεννήσουν τον επόμενο μήνα, δίχως καμία πρόσβαση σε ασφαλή τοκετό. Στο περιθώριο του συνεδρίου, σε κατ’ ιδίαν συζήτηση, μας επεσήμανε ότι αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 5.000 ορφανά, χωρίς απολύτως κανένα μέλος οικογένειας (without even a member of extended family), τα οποία, δυνάμει και διεθνούς νομοθεσίας, απαγορεύεται να μεταφερθούν εκτός της Λωρίδας της Γάζας,
• οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης εντείνουν την ευαλωτότητα των γυναικών στη σεξουαλική εκμετάλλευση και τη φυλετική βία, ο δε πόλεμος στην Ουκρανία είχε καταστροφικές επιπτώσεις στις γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο τον κόσμο, διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ των φύλων και αυξάνοντας τα ποσοστά επισιτιστικής ανασφάλειας, υποσιτισμού και ενεργειακής φτώχειας.
• μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, οι γυναίκες δεν είναι απλώς θύματα, είναι ταυτόχρονα και ισχυροί παράγοντες αλλαγής, δεδομένου ότι οι μοναδικές γνώσεις και δεξιότητες τους είναι κρίσιμες για τις στρατηγικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής (από τις βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, μέχρι την κοινοτική οργάνωση για την ετοιμότητα αντιμετώπισης καταστροφών),
• οι γυναίκες, αν και αντιπροσωπεύουν το 48% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού, αποτελούν, μόνο το 22% του εργατικού δυναμικού του συμβατικού ενεργειακού τομέα και μόνο το 12% των ηγετικών θέσεων του, συνεπώς η απάντησή μας στην κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή κρίση πρέπει να είναι περιεκτική, διασφαλίζοντας ότι οι πολιτικές και οι παρεμβάσεις ανταποκρίνονται στο φύλο και λαμβάνουν υπόψιν τις ανάγκες των γυναικών,
• προτεραιότητα πρέπει να δίνεται στην εκπαίδευση, στην υγειονομική περίθαλψη και την οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών, στη διασφάλιση της συμμετοχής τους στη λήψη αποφάσεων, σε όλα τα επίπεδα, κάτι που προϋποθέτει ισχυρή διεθνή συνεργασία,
• Η Δρ Ξένια Λοϊζίδου, Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Έρευνας και Μελετών “Ακτή” :
• τόνισε την ανάγκη οι εφαρμοζόμενες πολιτικές να ανταποκρίνονται στις ανάγκες αυτών, που θέλουμε να βοηθήσουμε,
• σημείωσε πως, μόλις πρόσφατα, εντάχθηκε το θέμα της ισότητας των φύλων και της κλιματικής κρίσης στην πολιτική ατζέντα, είτε διότι ενδεχομένως θεωρούμε ότι δεν μας αγγίζουν, είτε, διότι δεν μας αφορούν (το κλίμα και το φύλο είναι ζητήματα που αφορούν μόνο την Αφρική ή την Ασία),
• αναφέρθηκε στην ανάγκη να ενισχύονται ισότιμα οι τρεις άξονες, της κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντος, ενώ μίλησε για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην Κύπρο (αντιμετωπίζει μεγάλες περιόδους ξηρασίας, από Απρίλιο ως Νοέμβριο), κάτι που οδηγεί σε απερήμωση, συχνότητα καταιγίδων και έντονες βροχοπτώσεις, μεγάλες θαλασσοταραχές και σκόνη, ενώ υπάρχουν κρίσιμα ζητήματα, που αγνοούνται (δεν έχει γίνει μελέτη για την αύξηση της στάθμης της θάλασσας στην Κύπρο, ούτε και έρευνα για τη σκόνη από τις εμπόλεμες ζώνες – ζήτημα, που απασχολεί ομάδες εργασίας εμπειρογνωμόνων του ΝΑΤΟ, στις οποίες έχει συμμετάσχει),
• σημείωσε ότι λόγω της απερήμωσης τα εδάφη της Κύπρου χάνουν την παραγωγική τους ικανότητα, ότι το 60% των εδαφών της βρίσκονται σε συνθήκες απερήμωσης (σε διεθνές επίπεδο αυτό αφορά το 11,6% των εδαφών του πλανήτη),
• προσέθεσε ότι το 1990 εκριζώθηκε το 38% των αμπελώνων, με κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, ενώ λόγω των πρόσφατων πυρκαγιών σε Αρακαπά και Διερώνα, πολλές οικογένειες έχασαν το εισόδημά τους και μετακινήθηκαν σε Λευκωσία και Λεμεσό,
• τόνισε την ανάγκη μηχανικοί και επιστήμονες να εμπλακούν στην προώθηση λύσεων, την ανάγκη προώθησης της καινοτομίας και τη σημασία η ποικιλότητα να εφαρμόζεται και στα ανθρώπινα συστήματα.

Στο δεύτερο μέρος του Συνεδρίου έγιναν παρουσιάσεις από ειδικούς επιστήμονες και ακαδημαϊκούς σε θέματα όπως παραγωγή τροφίμων σε συνθήκες κρίσης, ενεργειακή επάρκεια και βιώσιμη ανάπτυξη, παρουσίαση δικτύων γυναικείας επιχειρηματικότητας και κοινωνικής καινοτομίας, καθώς και δράσεων του κινήματος του γυναικείου περιβαλλοντικού εθελοντισμού. Ακολούθησε προβολή ταινίας μικρού μήκους με τίτλο «She changes climate» και συζήτηση.